Fiets door de geschiedenis van de steenbakkerijen

Net als de rivieren zijn de rijke verhalen in deze streek voortdurend in beweging. Op verschillende locaties langs De Baksteen Fietsroute vind je daarvan het levende bewijs. Deze 39 kilometer lange tocht neemt je mee langs de Rupel en de kleine dorpjes errond. 

Dompel je onder in de rijke geschiedenis van de Rupelstreek

Hier groeide en bloeide ooit een succesvolle baksteenindustrie die over de hele wereld gekend was. Steenovens stonden trots op de oevers van de rivier en de dorpen werden gekenmerkt door kleine arbeidershuisjes en smalle weggetjes. De ondergrond in de Rupelstreek barst van de hoogwaardige klei – de perfecte grondstof voor de steenbakkerijen in de buurt. Vandaag zijn de kleiputten en ovens vruchtbare grond voor tal van musea en bezienswaardigheden in de streek.

De streek die zichzelf heruitvond

Decennialang kende deze streek economische voorspoed en was ze de drijvende kracht achter de nationale economie. Maar in de jaren 1970 kwamen heel wat steenbakkerijen in zwaar weer terecht, wat een grote impact had op de dorpen in de regio.

De Rupelstreek vond zichzelf gelukkig opnieuw uit. De industrie van weleer liet prachtige sites en unieke landschappen na. Uit de erfenis van de steenbakkerijen groeide gestaag een bloeiend cultureel aanbod.

Een boeiende transformatie

Je fietst langs de mooie rivieren in de buurt, die zich doorheen het groene landschap kronkelen. De dijken van de Schelde en de Rupel zijn zalig om op te fietsen. Er liggen heel wat steenbakkersdorpen op je pad.

Je start aan De Schorre in Boom, een mooi Provinciaal Recreatiedomein dat werd uitgebouwd in een oude kleiput.  Elke zomer vindt hier Tomorrowland plaats, maar ook als hier geen duizenden bezoekers uit de bol gaan, valt er heel wat te beleven: speur naar de trollen van kunstenaar Thomas Dambo of spring op een waterfiets.

Noeveren boven

Iets verderop, in de wijk Noeveren, een beschermd dorpsgezicht, kan je de sfeer van de steenbakkerijen echt opsnuiven. De vele bescheiden arbeidershuisjes staan in contrast met de grote meesterwoningen – die op hun beurt worden afgewisseld met droogloodsen, schoorstenen en een steenbakkerskroeg. Ook de moeite: musea Brik Boom en 't Geleeg, allebei gevestigd in goed bewaarde steenbakkerijen. Je komt er meer te weten over de baksteennijverheid en de rijke geschiedenis van de streek. In ‘t Geleeg kan je zelf een Boomse Pan maken: de grote dakpan waarvoor de streek vroeger bekend stond. 

Achteraf kan je je dorst lessen in Café De Koophandel, compleet met Leuvense stoof en Rock-Ola jukebox. Ook volkscafé In Den D'Rupel zwaait zijn deuren met de glimlach voor je open. En in de zomer kun je terecht in de openlucht pop-upbar Hellegat Hof aan de Rupeldijk.

Van natuur naar museum

Wanneer je enkele kilometers verder fietst, beland je in Walenhoek. Dit natuurgebied was vroeger een kleiput, tot de natuur hier weer z’n rechtmatige plek opeiste. Het gevarieerde landschap heeft alles te bieden: van vijvers en rietkragen tot honderden watervogels en zelfs grazende gallowayrunderen. Hongertje? De gezellige bistro Het Boekenhof ligt vlak bij de Rupeldijk. Iets verderop bots je op restaurant-brasserie Tolhuis-Veer, waar vroeger de tol geïnd werd bij de schippers. 

Verderop, in Hemiksem, hou je halt aan de Sint-Bernardusabdij aan de Schelde. Hier werd de baksteennijverheid van de streek geboren. De cisterciënzers van de abdij fabriceerden hier de eerste Paepesteen. In de abdij leer je er alles over – het Heemmuseum én het Gilliot & Roelants Tegelmuseum zijn allebei op deze site gevestigd.

Fenomenaal uitzicht vanop de toren

Na je rondleiding door de musea spring je weer de fiets op, richting Rumst. Daar beklim je de 40 meter hoge water- en uitkijktoren die je een fenomenaal uitzicht geeft over de Rupelstreek. Je kijkt uit over de kleiputten, waarvan sommige nog in gebruik zijn. De Schorre en de Rupel liggen te schitteren aan de einder – een onmisbare stop op jouw tocht!

In Museum Rupelklei in Rumst leer je alles over de productie van bakstenen – van klei tot product. Bij het uitgraven van de kleiputten werden er ook heel wat fossielen gevonden. Een goed deel daarvan wordt hier tentoon gesteld. De expo is opgebouwd rond de verhalen van lokale auteur Piet van Aken, die met 'Klinkaart' een novelle neerpende die stevig in de lokale grond verankerd is.

Napraten kan je in Heerlijkerwijs, een karaktervolle meesterwoning uit 1894 waar je kunt genieten van lekkere koffie en thee, gebak, lunch of een aperitief. Spring gerust eens binnen!

Nog een extraatje? 

In de verte zie je je vertrekpunt al liggen: je tocht zit er bijna op. Of toch niet? Heb je na deze fietstocht nog energie over, dan kan je jezelf trakteren op een tochtje met de gratis veerdienst Boom - Klein-Willebroek. Daar kun je dan een extra lus van een doenbare 14 km aan je uitstap breien. Het kanaal van Willebroek, een van de oudste bevaarbare kanalen in Europa, is je metgezel.

Ontspannen in Klein-Willebroek

Je start je extraatje in het schippersgehucht Klein-Willebroek, dat uit de 16de eeuw dateert. Bezoek het eeuwenoude Sashuis (ook wel Spaans Huis) en geniet vooral ook van de omgeving - een beschermd dorpsgezicht. En tank wat goede moed voor je laatste kilometers. Bij bistro Sachetti’s kan je terecht voor een artisanaal gebrande koffie, een wijntje, lunch of diner. Brasserie Ryac kijkt uit op de Rupel Yacht Club (vandaar de naam) en de mooie natuur. En ook de familiale brasserie Zeezicht heeft een prachtig uitzicht - zij het niet echt op de zee.

Beversafari in Blaasveldbroek of suppen?

Het natuurgebied Blaasveldbroek zal jou (en de kids) verbazen. Je kan er picknicken en ravotten, maar vooral ook een heuse beversafari beleven. De GPS wijst je tijdens de wandeling de weg naar beversporen. En wie weet kun je ook een otter spotten, want die vind je hier ook.

De laatste stop op je route: de watersportbaan van Hazewinkel, wereldwijd bekend bij roeiers en kajakkers. Jaarlijks worden hier nationale en internationale wedstrijden georganiseerd. Bovendien is Hazewinkel ook een ideale windsurflocatie en kan je er suppen: rechtstaand roeien op een surfboard. Of van het uitzicht genieten.

Tevreden terug

En dan heb je dus werkelijk alles gehaald uit deze boeiende fietsroute. Nog even terug naar het veer - altijd leuk - en daar zie je De Schorre weer. Je hebt een opkikkertje verdiend. Restaurant 't Steencaycken en Trattoria Kaai hebben allebei een prachtig uitzicht over het water. De Musette, aan De Schorre, staat bekend als het gezelligste wielercafé van de Rupelstreek. Kies!

Vanaf 27 mei sluiten De Musette en De Velodroom aan de Rupeldijk. Vanaf september 2024 zal De Musette tijdelijk heropenen in De Schorre, en in het voorjaar van 2025 keren ze terug naar de Rupeldijk.